Opis

Sedamnaest knjiga Strabonove Geografije obično se smatraju sveobuhvatnim delom neodređenog, na prvi pogled ne sasvim jasnog žanra, svakako enciklopedijskog karaktera. Sam autor postavlja sebi za cilj opis ekumene – cele poznate naseljene zemlje, i u ovom delu izvodi zaključke iz celokupne nauke helenističkog doba. Geografija ima naučnu vrednost i prema mišljenju savremenih istraživača, jer ona predstavlja prvi pokušaj uporedne kritike autoru dostupnih izvora i geografskih podataka koje su zabeležili Strabonovi prethodnici i, pri tome, teži njihovom  sitematičnom izlaganju na dosledan način i u celovitom obliku. To je geografsko delo opisnog tipa, mada razmatranje aktuelnog pitanja pouzdanosti sudova koje Strabon daje, ako imamo u vidu njegov karakterističan metod istraživanja izvora i izvesnu ograničenost njegovog pristupa  izvornim podacima, može isprva zbuniti i zavesti savremenog čitaoca.  Bez obzira na ovu specifičnost, raznovrsnost i obilje podataka o zemaljama i narodima poznatim u Strabonovo vreme i samu Geografiju danas čine jednim od osnovnih i najvrednijih izvora za proučavanje geografije antičkog sveta.

Rukopis monografije o Strabonu iz Amasije koja je pred nama ima dve celine:

1. Uvodno istraživanje o Strabonu i njegovom delu, podeljeno na sedam poglavlja
2. Prevod sedme knjige Strabonove Geografije.

U publikaciju je uključen spisak odabrane stručne literature, a u njenom zaključku nalazi se veoma koristan indeks Strabonovih izvora i imena, koji se pominju u sedmoj knjizi Geografije.

U uvodnom naučnom istraživanju autor se pridržava tradicionalne strukture i počinje monografiju Strabonovom biografijom i predstavljanjem sadržaja njegovog istorijskog dela i Geografije, u onom obliku u kome su oni sačuvani do naših dana (poglavlja I – III), da bi se zatim pozabavio suštinskim karakteristikama Geografije i Strabonovim istraživačkim metodom (poglavlja I – III ).

Kao najvrednije u naučnom smislu može se oceniti poglavlje o Strabonovom shvatanju geografije i o karakteru njegovog dela (poglavlje IV), u kome autor u najboljem svetlu predstavlja Strabona kao istraživača, naglašava važnost njegove naučne polemike sa prethodnicima i visoko ocenjuje preciznost pojedinih geografskih podataka datih u ovom delu. U ovom poglavlju ukazuje se na to da je Geografija bila namenjena ponajpre rimskoj društvenoj eliti kao „priručnik i vodič za praktičnog političara i državnog službenika“ i da je ona po svom karakteru pre svega humana geografija „gde se podaci dobijeni merenjima i proračunima beleže samo u onoj meri u kojoj se autoru čine da mogu biti od koristi ljudima“. Autor smatra da je Strabonovo gegrafsko delo najbliže žanru istorijske geografije u kome se geografski prostor ne posmatra samo kao fizički prostor, već se posebno istražuje njegov istorijski razvoj i etnografija. Najzad, u ovom poglavlju pažnja se obraća i na specifičan Strabonov odnos prema mitu i citatima iz antičkih pesnika, naročito iz Homera, koji za njega, kako nas autor podseća, imaju podjednaku naučnu vrednost kao istorija i kao citati iz stručnih proznih pisaca.

U dva poslednja poglavlja autor na konkretnim primerima analizira Strabonov istraživački metod. U ovim poglavljima daje se pregled antičkih autora čija je dela  Strabon koristio i sa kojima u Geografiji polemisao (poglavlje V) i razmatraju se Strabonovi sudovi o pojedinim narodima i etničkim grupama (poglavlje VI). Ovim poglavljima autor dosledno zaokružuje svoju analizu Strabonovog koncepta istorijske geografije.

Za našu nauku i širu čitalačku publiku posebno je važna sedma knjiga Geografije. Opisujući deo Evrope između Rajne na zapadu, Dunava na jugu i Dona i Azovskog mora na istoku, Strabon upravo u ovoj knjizi, kako i autor monografije ističe, daje podatke i o oblastima koja se nalaze južno od Dunava i protežu  između Jadranskog i Crnog mora (poglavlje III). Upravo sadržaj podstakao je, nesumnjivo, i samog autora da sedmu knjigu prevede  i, uz odgovarajuće stručne komentare, uključi u ovu publikaciju.

Akademski prevod sedme knjige urađen je minuciozno i u potpunosti odgovara profesionalnim zahtevima struke. Stil je jednostavan i jasan. Toponimi, etnonimi i lična imena mahom su dosledno prevedeni na srpski jezik. Jedina primedba odnosi se na prevodiočevu čestu upotrebu stranih reči i moderne terminologije, što može poremetiti stilsku ujednačenost teksta i izazvati utisak anahronizma pri čitanju ovog prevoda.

Prema svom pristupu Strabonovom delu ova publikacija je prihvatljiva i veoma korisna za istoričare i klasične filologe i može biti neobično zanimljiva široj publici različitih interesovanja. Mislim da će, s obzirom na aktuelnost njenog sadržaja za našu kulturnu sredinu, uz male korekcije, nova knjiga o Strabonu naići na dobar prijem kod čitalaca.

Ana Petković